Gazeta Podatkowa nr 15 (2098) z dnia 19.02.2024

Odpowiedzialność za zobowiązania niezależna od ustroju majątkowego

Zamierzam w najbliższym czasie zawrzeć małżeństwo. Wraz z przyszłym mężem podjęliśmy decyzję, by w naszym związku obowiązywał ustrój rozdzielności majątkowej. Chcemy, aby w czasie małżeństwa każde z nas odpowiadało tylko za te zobowiązania, które samo zaciągnęło. Czy prawdą jest, że niezależnie od obowiązującego ustroju majątkowego, za niektóre zobowiązania będziemy jednak odpowiadać wspólnie?

TAK, za pewne zobowiązania małżonkowie będą ponosić wspólną odpowiedzialność, niezależnie od tego, jaki ustrój majątkowy obowiązuje w ich związku. Zgodnie z przepisami oboje małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny. Tak przewiduje art. 30 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U. z 2023 r. poz. 2809). Na solidarną odpowiedzialność małżonków za zobowiązania, o których mowa, nie ma wpływu małżeński ustrój majątkowy ani jakiekolwiek porozumienia zawierane między małżonkami.

Odpowiedzialność solidarna dłużników polega na tym, że gdy kilka osób jest zobowiązanych wobec wierzyciela z określonego tytułu, wierzyciel ma prawo żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna. Aż do momentu całkowitego spłacenia długu wobec wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani do uiszczenia należności. Natomiast spłacenie wierzytelności w pełnej kwocie przez któregokolwiek z dłużników solidarnych zwalnia z odpowiedzialności pozostałych. Odpowiedzialność solidarna wchodzi w grę wtedy, gdy przepisy prawa tak stanowią bądź gdy wynika to z czynności prawnej. W omawianym przypadku źródłem tej odpowiedzialności jest przepis. Ograniczenie w sprawie tego rodzaju odpowiedzialności sprowadza się do rodzaju czynności, tj. czynności związanych ze zwykłymi potrzebami rodziny, za które należy uznać najbardziej podstawowe potrzeby każdej rodziny, np. dotyczące dostawy energii, wywozu śmieci, uiszczania opłat w związku z edukacją dzieci itp. Nie chodzi zatem o wszelkie zobowiązania. W jednym z orzeczeń sąd podkreślił, że Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi w powołanym przepisie o odpowiedzialności solidarnej obu małżonków jedynie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny, a nie za wszelkie zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 lutego 2015 r., sygn. akt V ACa 831/14).

Jedynie z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków postanowić, że za powyższe zobowiązania odpowiedzialny jest tylko ten małżonek, który je zaciągnął. Tego rodzaju postanowienie może zostać w razie zmiany okoliczności uchylone.