Bezskuteczne odrzucenie spadku

Postanowiłem odrzucić spadek po ojcu. Decyzję podjąłem wiele lat wcześniej. Okazało się, że moi wierzyciele chcą zaprotestować przeciwko takiemu obrotowi sprawy. Gdybym bowiem spadek przyjął, oni mogliby wyegzekwować ode mnie należności. Na tę chwilę nie jestem dla nich wypłacalny. Czy wierzyciele mają prawo ingerować w moją decyzję dotyczącą spadku?

Taka ingerencja bezpośrednio nie jest możliwa, tzn. nie ma możliwości, aby wskutek jakiegoś protestu wierzycieli doszło do zmiany decyzji, np. na przyjęcie spadku. Każdy spadkobierca samodzielnie podejmuje decyzję o tym, czy chce spadek przyjąć i w jaki sposób, czy też zamierza spadek odrzucić. Ma na to sześć miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o swoim tytule powołania do spadku. Niemniej jednak w pewnych wyjątkowych sytuacjach wierzyciele mogą doprowadzić do zmniejszenia niekorzystnych dla nich skutków decyzji spadkobiercy o odrzuceniu spadku.

W wyniku odrzucenia spadku spadkobierca traktowany jest tak, jakby w ogóle nie dożył jego otwarcia, tym samym nie otrzymuje nic ze spadku. Niewątpliwie wierzyciele niedoszłego spadkobiercy nie są zadowoleni z takiego obrotu spraw - im bowiem większy majątek ma dłużnik, tym większa szansa na to, że wierzytelności zostaną w całości spłacone. Dlatego wierzyciel może zakwestionować decyzję dłużnika o odrzuceniu spadku, jednak dotyczy to tylko tego wierzyciela, którego wierzytelność istniała już w chwili odrzucenia spadku. Możliwość taka wchodzi w grę jedynie wówczas, gdy odrzucenie spadku nastąpiło z pokrzywdzeniem wierzycieli. Przepis nie wyjaśnia do końca tego pojęcia. Przyjmuje się, że o pokrzywdzeniu wierzyciela można mówić w sytuacji, gdy już w chwili odrzucenia spadku dłużnik był niewypłacalny. Wierzyciel musi więc udowodnić, iż majątek osobisty dłużnika nie wystarcza już na spłacenie jego wierzytelności, a na skutek złożonego przez dłużnika oświadczenia nie może on także dochodzić swych należności ze spadku. Gdyby bowiem dłużnik przyjął spadek, wierzyciel miałby z czego dokonać egzekucji celem zapłaty za swoją wierzytelność. Stanowi o tym art. 1024 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.).

Wierzyciel może żądać uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne w ciągu 6 miesięcy od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku, lecz nie później niż przed upływem 3 lat od odrzucenia spadku.

Jeśli wszystkie powyższe warunki są spełnione, Czytelnik może obawiać się interwencji wierzycieli. W tym celu muszą oni złożyć pozew do sądu. Uznanie odrzucenia spadku za bezskuteczne wobec konkretnego wierzyciela nie podważa więc samego porządku dziedziczenia, jednak niewątpliwie ingeruje w tę sferę, pozbawiając faktycznego spadkobiercę niektórych praw, które ten nabył w wyniku dziedziczenia.