Gazeta Podatkowa nr 98 (1035) z dnia 9.12.2013

Brak decyzji o spadku skutkuje jego przyjęciem

Zostałem powołany do spadku. Spadkodawca zmarł prawie rok temu. Żadne formalności nie zostały jeszcze uregulowane. Dowiedziałem się, że mimo to definitywnie spadek nabyłem i nie mogę go odrzucić. Czy można zostać zmuszonym do dziedziczenia po kimś?

Z pewnością nikt nie może być zmuszony do dziedziczenia (bycia spadkobiercą), jednak należy pamiętać o tym, że brak określonego działania może być w niektórych przypadkach uznany za podjęcie decyzji. Ponadto nie można się zasłaniać nieznajomością przepisów, które przewidują taki skutek. Ta właśnie zasada funkcjonuje przy nabywaniu spadku.

Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie powoduje przyjęcie spadku.

Spadek przechodzi na spadkobiercę z mocy prawa z chwilą śmierci spadkodawcy. Ma on jednak czas na to, aby podjąć ostatecznie decyzję czy spadek przyjmuje, czy go odrzuca. Na przyjęcie spadku z pełną bądź ograniczoną odpowiedzialnością za długi albo na odrzucenie spadku spadkobierca ma 6 miesięcy od dowiedzenia się o tytule swojego powołania do spadku. Z reguły więc chodzi tu o okres liczony od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy). Stosowne oświadczenie można złożyć u notariusza bądź przed sądem. Opłata sądowa od odebrania oświadczenia w sprawie przyjęcia (odrzucenia spadku) wynosi 50 zł, z kolei taksa notarialna wynosi maksymalnie 50 zł netto.

Jeśli we wskazanym czasie spadkobierca nie podejmie żadnych formalnych czynności, oznacza to, że decyduje się spadek przyjąć. Co więcej, brak oświadczenia jest jednoznaczny z przyjęciem spadku wprost (a więc z pełną odpowiedzialnością za długi zmarłego). Ta zasada jest łagodzona w dwóch przypadkach. Po pierwsze, gdy spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, wówczas brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Po drugie, jeśli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie żadnego oświadczenia, przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Stanowi o tym art. 1016 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.).

Jeśli zatem Czytelnik wiedział o powołaniu do spadku, to nie ma już możliwości jego odrzucenia. Natomiast to czy doszło do przyjęcia spadku wprost, czy z ograniczeniem odpowiedzialności za zobowiązania zmarłego zależy od pozostałych okoliczności sprawy.