Kara umowna a wysokość poniesionej szkody

W umowie zostały zastrzeżone kary umowne za jej nienależyte wykonanie. Faktycznie były problemy z prawidłowym jej wykonaniem i została naliczona bardzo wysoka kara umowna. Błędy związane z wykonaniem umowy nie były duże i kontrahent nie poniósł w związku z nimi dużej szkody, natomiast domaga się zapłaty bardzo wysokiej kary umownej. Czy w tej sytuacji może zostać naliczona kara umowna?

TAK. Kontrahent miał prawo naliczyć karę umowną. Natomiast firma zobowiązana do jej zapłaty może domagać się przed sądem zmniejszenia (tzw. miarkowania) wysokości kary umownej, powołując się na to, że w tych okolicznościach kara umowna jest rażąco wygórowana.

Sąd może zmniejszyć karę umowną, jeśli jest ona rażąco wygórowana.

W wypadku zastrzeżenia kary umownej wierzyciel żądający zapłaty kary nie ma obowiązku wykazania faktu szkody i jej wysokości. Zobligowany jest jedynie udowodnić, iż kara umowna została skutecznie zastrzeżona oraz że doszło do nienależytego wykonania lub niewykonania zobowiązania - stwierdził Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 10 października 2014 r., sygn. akt V ACa 245/14. Sąd stwierdził w uzasadnieniu, że zagadnienie wysokości szkody może mieć znaczenie dla miarkowania kary umownej. W art. 484 § 2 K.c. ustawodawca przewidział możliwość jej zmniejszenia na żądanie dłużnika w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, gdy zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane. Po drugie, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Sąd Apelacyjny wskazał, że ta druga przesłanka zachodzi w razie dysproporcji między szkodą poniesioną przez wierzyciela a wysokością kary umownej. Tyle że ciężar dowodzenia rozmiaru szkody spoczywa nie na wierzycielu, którego obciąża jedynie udowodnienie skutecznego zastrzeżenia kary umownej oraz nienależytego wykonania lub niewykonania zobowiązania. To dłużnik, domagając się miarkowania kary umownej, ma obowiązek udowodnić rozmiar szkody, jeżeli twierdzi o dysproporcji między szkodą poniesioną przez wierzyciela a wysokością kary umownej, gdyż to on z tej okoliczności wywodzi skutki prawne, wnosząc o zmniejszenie kary umownej (art. 6 K.c.).

Trzeba pamiętać o tym, żeby w przypadku, gdy sprawa o zapłatę kary umownej trafi do sądu, zgłosić w sądzie żądanie zmniejszenia wysokości kary z powołaniem się na jej rażące wygórowanie w porównaniu z poniesioną szkodą. Sąd nie może zmniejszyć wysokości kary umownej, jeśli takie żądanie nie zostanie zgłoszone. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 lipca 2014 r., sygn. akt V CSK 503/13, do miarkowania przez sąd kary umownej konieczne jest zgłoszenie konkretnie sprecyzowanego przez dłużnika żądania, wskazującego na fakty, które pozwolą ocenić przesłankę rażącego wygórowania kary umownej.