Cesja wierzytelności wynikających z alimentów

Dłużniczka poinformowała nas, że nie może uregulować zadłużenia wobec naszej firmy, bo jej były mąż zalega jej z zapłatą wysokich alimentów. Czy nasza dłużniczka może scedować na nas wierzytelność o zaległe alimenty, jaką ma wobec swojego męża? Dzięki temu nasza firma mogłaby żądać zapłaty od męża dłużniczki i od niego wyegzekwować pieniądze. Inne rozważane przez nas rozwiązanie to skierowanie sprawy przeciw dłużniczce do sądu, a po uzyskaniu prawomocnego wyroku lub nakazu zapłaty, złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji komorniczej. Czy w takim przypadku komornik będzie mógł zająć wierzytelność o zaległe alimenty, tak, aby mąż dłużniczki musiał wpłacić zaległości na konto komornika?

NIE. Żadne z tych rozwiązań nie jest możliwe.

Nie może być przedmiotem umowy cesji (przelewu) wierzytelność o zapłatę wymagalnych rat alimentacyjnych. Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 24 lutego 2011 r. (sygn. akt III CZP 134/10). Zatem firma Czytelnika nie może zawrzeć ze swoją dłużniczką umowy, na podstawie której przeniosłaby ona na firmę Czytelnika prawo żądania zapłaty zaległych alimentów. Sąd Najwyższy uzasadnił to tym, że alimenty mają charakter ściśle osobisty. Uprawniony do alimentów nie może się ich zrzec, nawet za zapłatą jednorazowej skapitalizowanej kwoty przyszłych świadczeń, nie może też zbyć innej osobie zarówno samego prawa do alimentacji, jak i - zgodnie z dominującym poglądem - wymagalnych już rat alimentacyjnych. Można się spotkać z poglądem, że zakaz cesji przy alimentach dotyczy tylko alimentów "na przyszłość", a nie dotyczy wymagalnych już rat alimentacyjnych. Jest to jednak pogląd mniejszościowy. Gdyby taka umowa została zawarta, to istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że sąd uzna ją za nieważną.

Zakaz przelewu wierzytelności alimentacyjnych uzasadniany jest treścią art. 509 Kodeksu cywilnego. Wynika z niego, że przelew wierzytelności nie jest dopuszczalny, jeśli byłby sprzeczny z przepisami ustawy, z zastrzeżeniem zawartym w umowie lub z właściwością zobowiązania. Do tej ostatniej kategorii zaliczane są wierzytelności o zapłatę alimentów.

Alimenty nie mogą być przedmiotem umowy cesji.

Zakaz przelewu wierzytelności ze względu na właściwość zobowiązania obejmuje wierzytelności, których cel powstania może być osiągnięty wyłącznie wtedy, gdy świadczenie zostanie spełnione osobiście wierzycielowi. Do kategorii tej trafnie zaliczane są m.in. wierzytelności alimentacyjne. Uznał tak SN w powołanym wcześniej wyroku.

Drugie rozwiązanie, polegające na tym, że komornik prowadzący egzekucję z majątku dłużniczki dokona zajęcia przysługującej jej wierzytelności o zaległe alimenty również nie jest dopuszczalne. Nie podlegają egzekucji prawa niezbywalne, a do takich zalicza się prawo do alimentów (art. 831 § 1 pkt 3 K.p.c., Dz. U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.). Zatem komornik nie będzie mógł dokonać zajęcia takiej wierzytelności, a tym samym nie będzie mógł wymagać, aby były mąż dłużniczki wpłacił zaległe alimenty na konto komornika.