Jak prawidłowo wyznaczyć spadkobiercę w testamencie?

Chciałabym spisać samodzielnie testament. Wiem, że dla jego ważności musi być napisany w całości ręcznie i podpisany. Mam jednak wątpliwości odnośnie powoływania spadkobierców i rozdzielania pomiędzy poszczególne osoby mojego majątku. W jaki sposób to zrobić, aby mieć pewność, że moja wola zostanie spełniona?

Spadkodawca posiada pełną swobodę testowania, tzn. może samodzielnie wybrać komu zapisuje spadek, w jakiej części, czy przewiduje inne przysporzenia w testamencie itp. Musi jednak pamiętać, że przepisy stawiają pewne ograniczenia odnośnie tych kwestii. Można powiedzieć, że testament jest tym "lepszy" im więcej w nim zapisów prostych i jednoznacznych. Nie pozwala to na pojawienie się w przyszłości jakichś wątpliwości interpretacyjnych.

Odnośnie kwestii samego powołania do spadku, spadkodawca może w testamencie wyznaczyć jedną bądź kilka osób, do całości bądź części spadku. Może też swobodnie określać wysokość przysługujących im udziałów. Warto jednak pamiętać, że nie jest dopuszczalne wyznaczanie spadkobiercy pod warunkiem albo z określonym terminem (np. "na wyłącznego spadkobiercę powołuję córkę Annę Antoninę Kowalską pod warunkiem, że uzyska tytuł magistra"). Takie zastrzeżenia, jeśli znajdą się w testamencie, uważane są za nieistniejące. W skrajnych przypadkach mogą nawet doprowadzić do nieważności powołania spadkobiercy.

Przepisy dopuszczają natomiast skorzystanie z instytucji podstawienia. W myśl przepisów można powołać spadkobiercę testamentowego na wypadek, gdyby inna osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą. Wynika to z art. 962 Kodeksu cywilnego. Testator powinien unikać zamieszczania zapisów, które nakazują spadkobiercy zachowanie spadku i przekazanie go później innej osobie (podstawienie powiernicze). Takie postanowienie także nie wywołuje skutków, a może nawet - w zależności od okoliczności - doprowadzić do nieważności powołania spadkobiercy, dlatego nie jest zalecane umieszczanie go w testamencie.

Pamiętać również należy o tym, że powołanie spadkobiercy polega na przyznaniu prawa do określonej części spadku w ujęciu udziałowym (procentowym). Nie przekazuje się natomiast spadkobiercom ściśle określonych przedmiotów należących do majątku spadkodawcy. Jeśli zatem testator chce dać określonej osobie tylko jakąś rzecz (np. tylko jedną nieruchomość), nie musi ustanawiać go spadkobiercą - może skorzystać z instytucji zapisu zwykłego bądź zapisu windykacyjnego. Trzeba jednak pamiętać, że zapis windykacyjny może zostać zamieszczony jedynie w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego. Z punktu widzenia zapisobiercy taki zapis jest najlepszym rozwiązaniem z uwagi na jego "automatyczną" skuteczność z chwilą śmierci testatora.