Gazeta Podatkowa nr 60 (892) z dnia 26.07.2012

Intercyza nie wpływa na zasady dziedziczenia

Mąż chce otworzyć firmę i z tego powodu proponuje mi zawarcie umowy o rozdzielności majątkowej. Obawiam się jednak, że wpłynie to negatywnie na zasady dziedziczenia. Czy po podpisaniu intercyzy będę dziedziczyć po mężu, a mąż po mnie?

TAK. Zasady dziedziczenia określa Kodeks cywilny. Przewiduje on określony porządek nabywania spadków z mocy ustawy i określa na jakich zasadach można spisać testament. Natomiast intercyza to umowa, która reguluje stosunki majątkowe między małżonkami. Zmiana ustroju majątkowego nie wpływa w żaden sposób na zasady dziedziczenia ustawowego. Małżonek należy do kręgu spadkobierców ustawowych. Stanowi o tym art. 931 § 1 oraz art. 932 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.). Przynależność do wspomnianego kręgu ma miejsce niezależnie od obowiązującego w małżeństwie ustroju majątkowego.

Niemniej jednak zmiana ustroju majątkowego może w ostatecznym rozrachunku wpłynąć na wielkość spadku otrzymanego przez współmałżonka przy dziedziczeniu ustawowym. Jeśli w małżeństwie obowiązuje wspólność majątkowa, co do zasady, wszystko co małżonkowie nabędą w okresie jej trwania, wchodzi do majątku wspólnego. Prawo do tego majątku wspólnego posiadają na równych zasadach oboje małżonkowie. W przypadku śmierci jednego z nich do spadku po nim wchodzi tylko połowa tego majątku oraz cały majątek osobisty zmarłego. Druga połowa majątku wspólnego nabywana jest przez pozostającego przy życiu małżonka nie w drodze dziedziczenia, ale z mocy prawa - małżonek jest bowiem właścicielem tej części majątku wspólnego. Jeśli natomiast w małżeństwie obowiązuje rozdzielność majątkowa, nie powstaje już majątek wspólny. Każdy z małżonków posiada swój prywatny majątek i w przypadku śmierci tylko ten majątek podlega dziedziczeniu (wchodzi do spadku).

We wspólności majątkowej jednak per saldo małżonek otrzyma najczęściej więcej - bo część praw nabędzie w wyniku dziedziczenia sensu stricto (np. 1/3 spadku), a część z uwagi na jego własny udział w majątku wspólnym (1/2 majątku wspólnego). Jeśli jest kilku innych spadkobierców, wówczas zawsze lepiej jest dla współmałżonka, gdy powiększa się majątek wspólny, a nie majątek prywatny małżonka-spadkodawcy.

Podpisanie małżeńskiej umowy majątkowej nie stanowi formy zrzekania się uprawnień spadkowych po małżonku.

Czytelniczka powinna jednak pamiętać, że niezależnie od ustroju majątkowego czy wszelkich zapewnień, mąż zawsze może spisać testament o całkowicie dowolnej treści (to samo uprawnienie przysługuje Czytelniczce). Zatem nawet w ustroju wspólności majątkowej możliwa jest sytuacja, że współmałżonek nie zostanie w ogóle powołany do dziedziczenia i będzie mógł jedynie dochodzić od spadkobierców zapłaty zachowku.