Skutki wygaśnięcia użytkowania wieczystego

W związku z chorobą ojca i zaprzestaniem przez niego prowadzenia działalności gospodarczej zmuszony byłem zająć się załatwieniem wszystkich formalności i zawieszeniem prowadzonej działalności. Przy okazji dowiedziałem się, że grunt, na którym prowadzona jest działalność gospodarcza, jest przedmiotem użytkowania wieczystego, a jedynie budynki są własnością ojca. Umowa użytkowania wieczystego ma się skończyć w grudniu 2018 r. Jakie będą konsekwencje wygaśnięcia użytkowania wieczystego i czy w imieniu ojca mogę żądać, aby budynki położone na tym gruncie pozostały jego własnością?

Umowa o ustanowienie użytkowania wieczystego jest umową terminową i powinna obowiązkowo określać okres użytkowania wieczystego. Nie może on wynosić mniej niż 40 lat oraz więcej niż 99 lat. W przypadku gdy okres ten zbliża się do końca, użytkownik wieczysty powinien podjąć decyzję czy chce ją kontynuować. Istnieje bowiem możliwość przedłużenia użytkowania wieczystego. W ciągu ostatnich pięciu lat przed upływem zastrzeżonego w umowie terminu wieczysty użytkownik może żądać jego przedłużenia. Przy czym odmowa przedłużenia jest dopuszczalna tylko ze względu na ważny interes społeczny, co wynika z art. 236 § 2 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.).

Zatem ojciec Czytelnika, bądź on sam działając w jego imieniu na podstawie pełnomocnictwa może złożyć do organu, z którym zawarta jest umowa o użytkowanie wieczyste, wniosek o jej przedłużenie wskazując na okres zamierzonego przedłużenia. Użytkowanie wieczyste wygasa bowiem z upływem okresu ustalonego w umowie albo przez rozwiązanie umowy przed upływem tego okresu.

Czytelnik powinien mieć także świadomość, iż budynki znajdujące się na nieruchomości oddanej jego ojcu w użytkowanie wieczyste, są własnością użytkownika wieczystego, jednak w przypadku wygaśnięcia użytkowania nie ma prawnej możliwości zachowania ich własności. Kwestie związane z ustanowieniem i zakończeniem umowy o użytkowanie wieczyste uregulowane są w art. 33 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Z jego treści wynika, że w razie wygaśnięcia użytkowania wieczystego na skutek upływu okresu ustalonego w umowie albo na skutek rozwiązania umowy przed upływem tego okresu, użytkownikowi wieczystemu przysługuje wynagrodzenie za wzniesione przez niego lub nabyte na własność budynki i inne urządzenia. Nie ma możliwości, aby doszło do zakończenia użytkowania wieczystego z jednoczesnym zachowaniem własności pozostawionych na nim nieruchomości. Czytelnik nie może zatem dochodzić skutecznie takiego żądania, a chcąc zachować prawo do budynków najlepiej wystąpić o przedłużenie użytkowania wieczystego.

Warto również dodać, że z dniem 1 stycznia 2019 r. w wyniku niedawno uchwalonej ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów dojdzie do likwidacji prawa użytkowania wieczystego, a grunty nim objęte zostaną w większości przekształcone w pełną własność.