Ujawnienie użytkowania wieczystego gruntu w informacji dodatkowej

Posiadamy grunt w użytkowaniu wieczystym, który wykorzystujemy na własne potrzeby. Sporządzamy sprawozdanie finansowe według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości. W których pozycjach informacji dodatkowej i w jakiej wartości prezentuje się użytkowanie wieczyste gruntu?

Informacje na temat prawa użytkowania wieczystego gruntu i jego zmian w trakcie roku obrotowego ujawnia się (wraz z informacjami dotyczącymi innych środków trwałych) w ustępie 1 pkt 1 dodatkowych informacji i objaśnień sporządzanych według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości. Natomiast dane dotyczące gruntów w użytkowaniu wieczystym należy ujawnić w ustępie 1 pkt 4 dodatkowych informacji i objaśnień.

Zasady użytkowania wieczystego gruntów regulują przepisy art. 232-243 Kodeksu cywilnego (K.c.). Przedmiotem użytkowania wieczystego są grunty należące do Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków. Grunty te mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i prawnym. W wyniku ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dochodzi do ekonomicznego przeniesienia władztwa nad gruntem na rzecz użytkownika wieczystego, natomiast właścicielem gruntu nadal pozostaje Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

Jednostka, która otrzymała grunt w użytkowanie wieczyste, ujmuje go w ewidencji pozabilansowej, jednostronnym zapisem po stronie Wn konta 09-0 "Obce środki trwałe" (w analityce: Grunty w użytkowaniu wieczystym). Natomiast prawo użytkowania wieczystego gruntu podlega ewidencji i amortyzacji bilansowej. Jednostka zalicza je do środków trwałych i ujmuje w księgach rachunkowych na koncie 01 "Środki trwałe" (w analityce: Prawo użytkowania wieczystego gruntu). Wartość początkową prawa użytkowania wieczystego gruntu stanowi cena nabycia, o której mowa w art. 28 ust. 2 i 8 ustawy o rachunkowości. W przypadku nabycia tego prawa na rynku pierwotnym, w tym np. od gminy, powiatu, czy województwa wartość początkową stanowi pierwsza opłata w wysokości zazwyczaj 15%-25% wartości gruntu, a na rynku wtórnym cena nabycia określona w akcie notarialnym powiększona o opłaty notarialne, cywilnoprawne i sądowe, które towarzyszą temu zakupowi. Prawo użytkowania wieczystego gruntu, dla celów bilansowych, amortyzuje się według zasad ogólnych określonych w art. 32 ustawy o rachunkowości. W praktyce przyjmuje się, że maksymalny okres amortyzacji prawa użytkowania wieczystego gruntu nie powinien przekraczać 20 lat.

Warto dodać, że dla celów podatku dochodowego prawo użytkowania wieczystego gruntu nie podlega amortyzacji (por. art. 16c updop i art. 22c updof).

Informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego stanowi uszczegółowienie i rozszerzenie danych zawartych w bilansie, rachunku zysków i strat, zestawieniu zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych. W świetle art. 48 ust. 1 ustawy o rachunkowości, informacja dodatkowa powinna zawierać istotne dane i objaśnienia niezbędne do tego, aby sprawozdanie finansowe rzetelnie i jasno przedstawiało sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy. Na informację dodatkową składa się wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia. Zakres informacji dodatkowej sporządzanej przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji określa załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości.

Z uwagi na fakt, iż prawo użytkowania wieczystego gruntu wykorzystywane na własne potrzeby zalicza się do środków trwałych jednostki, to informacje na temat tego prawa ujawnia się w ustępie 1 pkt 1 dodatkowych informacji i objaśnień. Według załącznika nr 1, w tej części informacji dodatkowej podaje się bowiem "szczegółowy zakres zmian wartości grup rodzajowych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji długoterminowych, zawierający stan tych aktywów na początek roku obrotowego, zwiększenia i zmniejszenia z tytułu: aktualizacji wartości, nabycia, rozchodu, przemieszczenia wewnętrznego oraz stan końcowy, a dla majątku amortyzowanego - podobne przedstawienie stanów i tytułów zmian dotychczasowej amortyzacji lub umorzenia".

Dla majątku amortyzowanego przedstawia się dodatkowo stany i tytuły zmian dotychczasowej amortyzacji lub umorzenia. Ze względu na zakres informacji koniecznych do wykazania, mogą one zostać przedstawione w nocie sporządzonej w formie tabeli. Natomiast w ustępie 1 pkt 4 dodatkowych informacji i objaśnień sporządzanych według załącznika nr 1 ujawnia się wartość gruntów użytkowanych wieczyście. Prezentowane dane liczbowe powinny wynikać z dokumentów posiadanych przez jednostkę np. potwierdzających nadanie jej prawa użytkowania wieczystego gruntów, czy stanowiących podstawę naliczania rocznych opłat za użytkowanie wieczyste. Wartość gruntu można również oszacować. Powyższe informacje można przedstawić w notach w formie tabeli, w sposób przedstawiony na przykładzie.

Przykład

I. Założenia:

Spółka "X", której rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym kończącym się 31 grudnia 2024 r., sporządza bilans oraz informację dodatkową według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości.
Na 1 stycznia 2024 r. spółka wykazała w bilansie otwarcia prawo wieczystego użytkowania gruntów o wartości brutto: 50.000 zł, dotychczasowym umorzeniu: 10.000 zł i wartości netto: 40.000 zł. W okresie od stycznia do grudnia 2024 r. dokonała odpisów amortyzacyjnych od tego prawa w wysokości: 2.500 zł.
Jednocześnie w ewidencji pozabilansowej figurował grunt w użytkowaniu wieczystym - działka nr 2445/02, o powierzchni: 1.000 m2 i wartości: 70.000 zł.

II. Fragment informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego za 2024 r.:

Nota 1 Zmiana wartości początkowej i umorzenia środków trwałych

Nota 1