Gazeta Podatkowa nr 44 (1294) z dnia 2.06.2016

Podział nieruchomości obciążonej i zmiana służebności gruntowej

Na moim gruncie ciąży od lat służebność drogi koniecznej. Planuję podzielić grunt na dwie działki. Podziału zgodnie z planem geodezyjnym przedstawia się w ten sposób, że przez jedną z nowych działek służebność nie będzie przebiegać. Czy w takim razie ta działka stanie się wolna od obciążenia? Jeśli nie, to co zrobić, aby tak się stało? Działka ta ma zostać zbyta bez jakichkolwiek obciążeń.

Sam podział geodezyjny nie będzie wystarczający. Regułą jest, że w razie podziału obciążonej nieruchomości służebność utrzymuje się w mocy na częściach utworzonych przez podział. Stanowi o tym art. 290 § 1 Kodeksu cywilnego. W dalszej części przepisu przewiduje się, że jeśli wykonywanie służebności ogranicza się do jednej lub kilku z nich, właściciele pozostałych części mogą żądać ich zwolnienia od służebności.

Wspomniany powyżej przepis odnosi się jednak do podziału nieruchomości w znaczeniu prawnym, cywilistycznym. Nieruchomość w tym ujęciu posiada osobną księgę wieczystą. Zdarza się, że jedna nieruchomość składa się z większej ilości działek w znaczeniu geodezyjnym. Tym samym, jeśli Czytelnik wykaże, że dokonane podziały nieruchomości wymagają zmiany sposobu wykonywania służebności, a nawet zwolnienia nowo powstałych nieruchomości całkowicie od służebności drogowej, to wówczas służy mu skuteczne roszczenie w tym zakresie. Istotą służebności jest bowiem to, że wprawdzie ogranicza ona wykonywanie prawa własności przez właściciela nieruchomości, ale jednocześnie istnienie służebności musi być zgodne z jej celem, tak aby w jak najmniejszym stopniu zakłócać korzystanie z nieruchomości przez jej właściciela.

Przeprowadzenie drogi koniecznej musi nastąpić z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej. Te ogólne reguły wynikają z art. 145 § 2 i § 3 K.c.

W tego rodzaju sprawach zawsze warto szukać porozumienia z osobami, na rzecz których ta służebność jest ustanowiona, a dopiero w przypadku braku takiego porozumienia konieczne jest wniesienie sprawy do sądu. Zwolnienie lub zmiana służebności następuje po przeprowadzeniu postępowania sądowego w trybie procesowym. Wymagane jest wytoczenie powództwa przeciwko osobom uprawnionym ze służebności.

Opłata sądowa od takiego pozwu wynosi 5% wartości sprawy.