Gazeta Podatkowa nr 24 (2003) z dnia 23.03.2023

Wykreślenie służebności z księgi wieczystej

Nieruchomość, której stałem się właścicielem, jest obciążona służebnością gruntową. Była ona ustanowiona blisko 30 lat temu. Nie jest ona wykonywana od kilkunastu lat z uwagi na zmiany w infrastrukturze drogowej, które umożliwiły właścicielowi sąsiedniej działki bezpośredni dostęp do drogi gminnej. Formalnie jednak w księdze wieczystej służebność jest wpisana, co obniża wartość gruntu, utrudnia jej sprzedaż. W jaki sposób mogę wykreślić starą służebność z księgi wieczystej?

Czytelnik może domagać się wykreślenia służebności, dysponując oświadczeniem właściciela nieruchomości władnącej, na której rzecz ustanowiono tę służebność, o zrzeczeniu się służebności. Takie oświadczenie powinno przybrać formę pisemną z podpisem notarialnie poświadczonym. Posiadając ten dokument, Czytelnik - jako właściciel nieruchomości obciążonej - może złożyć wniosek do sądu i zażądać wykreślenia służebności, dołączając do wniosku wspomniane oświadczenie.

Uzyskanie takiego oświadczenia z różnych względów może okazać się trudne. Dlatego właściciel nieruchomości obciążonej może skorzystać w omawianej sytuacji z innego rozwiązania. Służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez 10 lat. Mowa o tym w art. 293 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.). Jeśli służebność z mocy prawa wygasła, a w treści księgi wieczystej cały czas widnieje wpis o jej istnieniu, konieczne jest uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Zainteresowany właściciel nieruchomości, który chce doprowadzić do usunięcia tej niezgodności, musi wnieść pozew.

W myśl przepisów, w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności. Reguluje to art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2023 r. poz. 146).

Zdarza się, że służebność jest wykonywana, ale doszło do zmiany szeregu okoliczności, które stanowiły podstawę obciążenia nieruchomości tym prawem. W takim przypadku właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. Z kolei gdy służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia.