Gazeta Podatkowa nr 10 (1467) z dnia 1.02.2018

Wygaśnięcie służebności na skutek zaprzestania jej wykonywania

Odziedziczyłem po ojcu spadek, m.in. nieruchomość. Wpisałem się jako nowy właściciel do księgi wieczystej. Podczas przeglądania dokumentacji zgromadzonej w sądzie zauważyłem wpis w dziale III, w myśl którego przez moją nieruchomość przebiega służebność drogi koniecznej. Wpis był dokonany kilkadziesiąt lat temu. Nieruchomość zabudowana jest w taki sposób, że w wytyczonym miejscu nie mogło być od dawna żadnego przejścia, przejazdu, drogi. Czy taka służebność faktycznie obciąża moją nieruchomość?

W pewnych przypadkach możliwe będzie wykreślenie takiej służebności. Nie wystarczy do tego jednak zwykły wniosek do sądu wieczystoksięgowego. Z opisu sprawy wynika, że służebność nie jest wykonywana. Gdyby była wykonywana, na nieruchomości musiałyby być widoczne jakieś zewnętrzne ślady - ścieżki, utwardzenia itp. Ponadto na gruncie stoją obiekty budowlane, które uniemożliwiłyby przejazd wytyczonym szlakiem.

Najlepszym rozwiązaniem byłoby uzyskanie od uprawnionego właściciela sąsiedniej posesji (na której to rzecz ustanowiono służebność) oświadczenia o zrzeczeniu się służebności gruntowej drogi, w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Taki dokument (oświadczenie) stanowić będzie podstawę do wykreślenia służebności z księgi wieczystej. Konieczne będzie załączenie takiego dokumentu do właściwego wniosku wieczystoksięgowego. Omawiany sposób wykreślenia służebności gruntowej z księgi wieczystej wymaga jednak współdziałania ze strony uprawnionego do przedmiotowej służebności właściciela nieruchomości władnącej. Jeśli nie jest to w danej sytuacji możliwe, pozostaje droga sądowa.

W myśl przepisów służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć. Stanowi o tym art. 293 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.). Jeżeli ten warunek jest spełniony, służebność już nie istnieje, tym samym pojawia się niezgodność treści księgi wieczystej ze stanem rzeczywistym, co uzasadnia wniesienie powództwa o usunięcie tej niezgodności. Powodem w tej sprawie może być Czytelnik (właściciel nieruchomości obciążonej), zaś pozwanym - uprawniony z tytułu wygasłej, choć cały czas widniejącej w księdze wieczystej, służebności drogi, czyli właściciel nieruchomości władnącej (sąsiad). Niemniej jednak samo zakończenie tej sprawy nie powoduje automatycznego wykreślenia służebności - wraz z prawomocnym orzeczeniem należy złożyć stosowny wniosek do sądu wieczystoksięgowego.

Możliwe jest również żądanie zniesienia służebności gruntowej bez wynagrodzenia, jeżeli służebność utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie. Niemniej gdyby taka sprawa została wniesiona, a służebność była niewykonywana przez co najmniej 10 lat, to sąd oddali taki pozew.