Gazeta Podatkowa nr 15 (1472) z dnia 19.02.2018

Nierespektowanie postanowień ugody

Mój znajomy nie oddał mi pożyczki na czas. Nie skierowałem wówczas sprawy do sądu, ale postanowiłem uwzględnić jego prośbę o przedłużenie terminu spłaty. Zawarliśmy pisemną ugodę szczegółowo regulującą obowiązki znajomego. Po kilku miesiącach spłat zaprzestał on regulowania długu i wywiązywania się z ugody. Czy w takim przypadku mogę bez zgody znajomego zerwać ugodę i dochodzić spłaty zgodnie z pierwotnym porozumieniem?

Czytelnik wraz ze swoim znajomym podpisali pozasądową ugodę. Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Przewiduje tak art. 917 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.).

Niewywiązywanie się z ugody przez jedną ze stron stanowi poważne naruszenie istniejącego między stronami porozumienia. Niemniej jednak samo niewykonanie ugody nie powoduje jeszcze automatycznej utraty jej mocy. Oznacza to, że dopóki ugoda pozostaje w mocy, trzeba się trzymać jej postanowień.

Tym samym Czytelnik nie może od razu żądać zapłaty całego zadłużenia, w tym niewymagalnych jeszcze rat z ugody (choć mógłby to zrobić, gdyby ugody nie zawarto, a obowiązywałaby "jedynie" umowa pożyczki). W celu doprowadzenia do "anulowania" ugody należy skorzystać z jednego z dwóch rozwiązań. Pierwsze wymaga działania na etapie spisywania ugody. Polega na zamieszczeniu bezpośrednio w treści samej ugody postanowienia, że w razie jej niewykonania w ściśle określonym terminie, dłużnik zobowiązany będzie do zapłaty pełnej kwoty zadłużenia, z odsetkami za opóźnienie od daty pierwotnej wymagalności (w tym przypadku wynikającej z umowy pożyczki).

Jeśli jednak o takim postanowieniu nie pomyślano wcześniej sporządzając ugodę, pozostaje tylko skorzystanie z ogólnych zasad wynikających z Kodeksu cywilnego. Ugoda zawarta w omawianym trybie jest umową wzajemną, tzn. świadczenie jednej ze stron jest odpowiednikiem świadczenia drugiej. Prawo pozwala na odstąpienie od umowy wzajemnej w sytuacji, gdy druga strona dopuszcza się zwłoki w wykonaniu swojego zobowiązania. Aby osiągnąć ten cel, należy najpierw wyznaczyć dłużnikowi odpowiedni dodatkowy termin do wykonania zobowiązania z zagrożeniem, że konsekwencją bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie możliwość odstąpienia od ugody (art. 491 K.c.). W wyniku odstąpienia od ugody nastąpi powrót do stanu sprzed jej zawarcia.