Nabycie wierzytelności bankowej a moment jej przedawnienia

W przypadku nabycia wierzytelności bankowej przez podmiot niebędący bankiem wystawienie przez bank bankowego tytułu egzekucyjnego i wszczęcie na jego podstawie egzekucji nie wpływa na przerwanie biegu przedawnienia.

STAN FAKTYCZNY:

W konsekwencji nieuregulowania przez klientów należności względem banku, wystawił on wobec swoich dłużników bankowy tytuł egzekucyjny (BTE). Następnie bank wystąpił o nadanie BTE klauzuli wykonalności, a po jej uzyskaniu wszczął postępowanie egzekucyjne. Zostało ono jednak umorzone z urzędu na podstawie art. 824 § 1 K.p.c., bowiem wobec braku majątku oczywiste było, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych. Po umorzeniu egzekucji doszło do zawarcia cesji wierzytelności bankowej na rzecz Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego (zwanego dalej Funduszem). Wskutek nabycia wierzytelności w drodze cesji Fundusz wystąpił do sądu z pozwem o zapłatę przez dłużników nabytej wierzytelności. Pomimo podniesienia przez dłużników zarzutu przedawnienia, sąd I instancji zasądził solidarnie od dłużników na rzecz Funduszu kwotę 45.668,70 zł.

Pozwani wnieśli apelację od wyroku sądu I instancji wskazując, że pozew powinien zostać oddalony z uwagi na upływ terminu przedawnienia i podniesienie przez nich skutecznie zarzutu przedawnienia. Rozstrzygając apelację, sąd II instancji powziął wątpliwości prawne. Dlatego wystąpił do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie pytania prawnego. Dotyczyło ono skuteczności przerwania biegu przedawnienia spowodowanego złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji przez wierzyciela będącego bankiem, w przypadku gdy następnie po umorzeniu postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 K.p.c., wierzytelność zbywana jest w drodze cesji. To bowiem od skutecznego przerwania biegu przedawnienia wskutek podjęcia czynności przez bank, jako pierwotnego wierzyciela, mogło dojść do przerwania biegu przedawnienia. Natomiast jeżeli czynności podjęte przez bank nie doprowadziły do przerwania biegu przedawnienia wobec późniejszego nabywcy wierzytelności, podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia roszczenia byłby zasadny.

SĄD ORZEKŁ:

Rozstrzygając zagadnienie prawne Sąd Najwyższy uznał, że: "nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie BTE zaopatrzonego w klauzulę wykonalności".

W pierwszej kolejności Sąd Najwyższy wskazał na fakt uchylenia art. 96-98 ustawy Prawo bankowe, które dawały bankom możliwość wystawiania BTE i prowadzenia na ich podstawie egzekucji. Podkreślił jednak, że bankowe tytuły egzekucyjne wydane i zaopatrzone w klauzulę wykonalności do czasu uchylenia stosownych przepisów, zachowują moc tytułu wykonawczego. Pytanie skierowane do Sądu Najwyższego sprowadzało się zatem do rozstrzygnięcia, czy nabywca wierzytelności bankowej, który nie jest bankiem, może korzystać z przywilejów wynikających z uchylonych już przepisów o BTE. Z dotychczasowego orzecznictwa SN wynika, że do przerwania biegu przedawnienia dochodzi zarówno wskutek wniosku o nadanie klauzuli wykonalności BTE, jak i wszczęcia na jego podstawie egzekucji komorniczej.

Na podstawie art. 509 § 2 K.c. wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa. Wynika z niego zatem ogólna zasada wstąpienia nabywcy wierzytelności (cesjonariusza) w prawa cedenta (banku). Przy czym doznaje ona ograniczenia w przypadku nabycia wierzytelności objętej BTE. Uchylone przepisy dotyczące BTE nie dawały nabywcom wierzytelności (innym niż banki) uprawnienia do wystąpienia przez nich o klauzulę wykonalności na BTE. Cesjonariusz chcąc prowadzić egzekucję zmuszony był wystąpić z pozwem o zapłatę. Zatem także skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia wobec podjęcia postępowania komorniczego przez bank obejmuje jedynie podmioty występujące w tym postępowaniu i nie prowadzi do przerwania biegu przedawnienia wobec nabywcy wierzytelności.

(uchwała SN z dnia 29 czerwca 2016 r., sygn. akt III CZP 9/16)

Komentarz redakcji

Omawiane orzeczenie jest bardzo korzystne dla wszystkich, którzy mają zaległe zobowiązania wobec banków. Umożliwia im bowiem obronę zarzutem przedawnienia. W innym wyroku z dnia 19.11.2014 r., sygn. akt II CSK 196/14, dotyczącym przedawnienia przy cesji wierzytelności SN uznał, że przerwanie biegu przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 K.p.c. następuje, co do zasady, tylko pomiędzy stronami postępowania, a więc skutek przerwania zachodzi tylko w podmiotowych i przedmiotowych granicach czynności podjętej przez wierzyciela.