Przedawniony tytuł wykonawczy

W 2003 r. uzyskałem korzystny wyrok w sprawie o zapłatę przeciwko mojemu dłużnikowi. Na podstawie tytułu wykonawczego toczyły się dwa postępowania egzekucyjne. Ostatnie z nich zostało umorzone w marcu 2008 r. z uwagi na jego bezskuteczność - dłużnik nie posiadał żadnego majątku oraz nie miał żadnego dochodu. W ostatnim czasie mój dłużnik prowadzi dochodową działalność gospodarczą. Czy mogę wszcząć kolejne postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułu z 2003 r., mimo że od ponad 10 lat nie podejmowałem żadnych działań zmierzających do odzyskania moich należności?

NIE. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu przedawnia się z upływem 6 lat (art. 125 § 1 K.c.). Do lipca 2018 r. termin przedawnienia roszczenia stwierdzonego wyrokiem sądu wynosił 10 lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, to należne w przyszłości przedawnia się z upływem 3 lat. Bieg przedawnienia można przerwać między innymi przez wszczęcie postępowania egzekucyjnego czy przez uznanie roszczenia przez dłużnika. Po każdym przerwaniu terminu przedawnienia biegnie on na nowo. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń albo przed sądem polubownym, czy też przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

W przedstawionym stanie faktycznym wierzyciel od marca 2008 r. nie podejmował żadnych działań, które przerwałyby bieg przedawnienia roszczenia stwierdzonego wyrokiem sądu. Wobec tego należy uznać, że roszczenie wierzyciela na chwilę obecną jest już przedawnione. Zgodnie z obowiązującym od sierpnia 2019 r. przepisem art. 797 § 1¹ Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1460 ze zm.), jeżeli z treści tytułu wykonawczego wynika, że termin przedawnienia dochodzonego roszczenia upłynął, do wniosku o wszczęcie egzekucji należy dołączyć również dokument, z którego wynika, że doszło do przerwania biegu przedawnienia. Jeśli natomiast termin przedawnienia dochodzonego roszczenia upłynął, a wierzyciel takiego dokumentu nie przedłoży, organ egzekucyjny (komornik) odmówi wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Jest to rozwiązanie dotąd nieznane w postępowaniu egzekucyjnym - stanowi odstępstwo od zasady, zgodnie z którą organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Komornik jest więc obecnie obowiązany do zbadania, czy roszczenie, którego wyegzekwowania żąda wierzyciel, nie uległo przedawnieniu po powstaniu tytułu wykonawczego. W poprzednim stanie prawnym przedawnienie roszczenia mogło być wyłącznie podstawą powództwa przeciwegzekucyjnego, które dłużnik wnosił przeciwko wierzycielowi. Gdy dłużnik nie wykazywał w tym zakresie żadnej aktywności, komornik był uprawniony do przymusowego wyegzekwowania nawet przedawnionych należności. Warto zwrócić uwagę, że nawet jeżeli komornik rozpoczął w starym stanie prawnym egzekucję przedawnionego roszczenia, to będzie zobligowany postępowanie umorzyć, jeśli zażąda tego dłużnik powołując się właśnie na tę okoliczność.

Próba wszczęcia egzekucji roszczenia przedawnionego niesie za sobą jeszcze jedno ryzyko dla wierzyciela. Przepis nakładający na organ egzekucyjny obowiązek badania tytułów wykonawczych w zakresie przedawnienia stwierdzonych nimi roszczeń obowiązuje zaledwie od kilku miesięcy, a już w chwili obecnej komornicy odmawiający wszczęcia egzekucji na tej podstawie, nakładają na wierzycieli opłatę stosunkową w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia. Czy jest to działanie zasadne, okaże się z czasem, gdy ugruntuje się orzecznictwo sądów zapadłe na skutek skarg złożonych przez wierzycieli i ich pełnomocników na tego typu rozstrzygnięcia.