Gazeta Podatkowa nr 15 (952) z dnia 21.02.2013

Przedawnienie roszczeń o zapłatę

Czy jeśli do sądu trafi pozew o zapłatę długów wynikających z działalności gospodarczej starszych niż trzy lata, a więc przedawnionych, to sąd będzie się tą sprawą zajmował? Czy takie długi należy traktować jako umorzone z mocy prawa?

Przedawnienie roszczeń na gruncie prawa cywilnego (np. wobec kontrahentów) nie oznacza, że dług ulega umorzeniu i przestaje istnieć. Istota przedawnienia polega na tym, że jeśli upłynie określony w przepisach prawa termin przedawnienia, pozwany o zapłatę może uniknąć obowiązku spełnienia świadczenia, podnosząc w sądzie zarzut przedawnienia. Sąd oddali wówczas powództwo. Zarzut przedawnienia musi zostać podniesiony w sądzie (np. w odpowiedzi na pozew, sprzeciwie od nakazu zapłaty). Gdyby pozwany nie podniósł zarzutu przedawnienia, to sąd nie mógłby przedawnienia uwzględnić z urzędu. Zobowiązanie przedawnione istnieje nadal, ale w jego wyegzekwowaniu nie pomogą sądy, jeśli pozwany podniesie zarzut przedawnienia.

Wprawdzie roszczenia wynikające z prowadzonej działalności gospodarczej co do zasady przedawniają się po trzech latach (art. 118 Kodeksu cywilnego, Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.), należy jednak pamiętać o szeregu wyjątków od tej zasady. W praktyce najważniejsze z nich to dwuletni termin przedawnienia roszczeń sprzedawcy z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności jego przedsiębiorstwa (art. 554 K.c.), dwuletni termin dla roszczeń z umowy o dzieło (art. 646 K.c.), a także dwuletni termin przy umowie zlecenia i o świadczenie usług odnoszący się do roszczeń o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujących osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju (art. 751 pkt 1 K.c.).

Strony mają jednak możliwość niedopuszczenia do przedawnienia. Należy w tym celu przerwać bieg terminu przedawnienia. Po każdym przerwaniu termin należy liczyć od początku. Bieg przedawnienia przerywa się przez:

1) każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia (np. złożenie pozwu, wniosku o nadanie klauzuli wykonalności, zawezwanie do próby ugodowej przed sądem),

2) uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,

3) wszczęcie procedury mediacji.