Przedawnienie przy umowie o dzieło i roboty budowlane

Termin przedawnienia roszczeń o zapłatę z umowy o dzieło jest dwuletni, natomiast w przypadku umowy o roboty budowlane - trzyletni. Odmienności dotyczą również momentu, od którego przedawnienie należy liczyć. Przy umowie o dzieło jest to dzień, w którym zostało ono oddane, a przy umowie o roboty budowlane - umówiony termin zapłaty.

Umowa o dzieło

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Roszczenia z umowy o dzieło przedawniają się po dwóch latach. Wprawdzie z art. 118 Kodeksu cywilnego wynika, że jeśli przepis szczególny nie stanowi inaczej, to roszczenia związane z prowadzoną działalnością gospodarczą przedawniają się po trzech latach. Do umowy o dzieło ma jednak zastosowanie przepis szczególny, jakim jest art. 646 K.c. Wynika z niego, że roszczenia z umowy o dzieło przedawniają się z upływem dwóch lat.

Początek terminu przy umowie o dzieło

W szczególny sposób ustala się też dzień, od którego należy liczyć termin przedawnienia roszczeń z umowy o dzieło. Dla obliczania terminów przedawnienia z umowy o dzieło nie jest istotne to, kiedy zgodnie z umową zapłata miała nastąpić. Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane (art. 646 K.c.). Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 marca 2007 r., sygn. akt III CSK 357/06, przepis art. 646 K.c. wiąże termin przedawnienia wszystkich roszczeń wynikających z umowy o dzieło z oddaniem dzieła. Nie ma wątpliwości, że w tym terminie ulega również przedawnieniu roszczenie wykonawcy o zapłatę wynagrodzenia. Bez znaczenia dla ustalenia, kiedy nastąpił początek biegu terminu przedawnienia roszczenia o zapłatę wynagrodzenia pozostaje to, że zgodnie z umową łączącą strony zamawiający mógł wystawić fakturę dopiero po upływie 7 dni oraz, że termin zapłaty został oznaczony w fakturze. Czym innym jest bowiem wymagalność roszczenia o wynagrodzenie za wykonane dzieło, która rozpoczyna się od dnia oddania dzieła (art. 646 K.c.), czym innym zaś termin płatności, którego niedochowanie powoduje powstanie roszczenia o zapłatę odsetek.

Analogiczne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 23 marca 2012 r., sygn. akt I ACa 219/12. Sąd stwierdził, że art. 646 K.c. samodzielnie określa początek biegu przedawnienia i wiąże go z dniem oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - z dniem, w którym zgodnie z treścią umowy dzieło miało być oddane. Początku biegu przedawnienia roszczeń wynikających z umowy o dzieło nie określają zatem reguły przewidziane w art. 120 K.c. i dla jego ustalenia nie zachodzi potrzeba ani możliwość zastosowania art. 455 K.c. (czyli przepisu, z którego wynika, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania).

Umowa o roboty budowlane

Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej. Natomiast inwestor ma obowiązek dokonać wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu oraz odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Umowa o dzieło i o roboty budowlane mają sporo cech wspólnych i niektóre przepisy z umowy o dzieło stosuje się odpowiednio do umowy o roboty budowlane. Do skutków opóźnienia się przez wykonawcę z rozpoczęciem robót lub wykończeniem obiektu albo wykonywania przez wykonawcę robót w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową, do rękojmi za wady wykonanego obiektu, jak również do uprawnienia inwestora do odstąpienia od umowy przed ukończeniem obiektu stosuje się odpowiednio przepisy o umowie o dzieło (art. 656 K.c.). Odesłanie to nie dotyczy jednak obliczania terminów przedawnienia. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 maja 2001 r., sygn. akt II CKN 449/00, przepis art. 656 § 1 K.c. odsyła do przepisów o umowie o dzieło jedynie dla wyliczonych w nim roszczeń, jest to przepis szczególny i nie może być interpretowany w sposób rozszerzający. Roszczenie wykonawcy o zapłatę wynagrodzenia nie jest w tym przepisie wymienione, co powoduje, że do przedawnienia tego roszczenia zastosowanie mają zasady ogólne - art. 118 K.c.

2 lata - termin przedawnienia z umowy o dzieło

3 lata - termin przedawnienia z umowy o roboty budowlane.

Zastosowanie art. 118 K.c. do przedawnienia z umowy o roboty budowlane oznacza, że w praktyce obowiązuje trzyletni termin przedawnienia dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej określony w tym przepisie. Tylko gdyby roszczenie nie miało związku z prowadzoną działalnością, zastosowanie miałby termin dziesięcioletni.

Początek terminu przy robotach budowlanych

Przy umowie o roboty budowlane termin przedawnienia należy liczyć od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1 K.c.). Przyjmuje się, że wymagalność oznacza stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania przed sądem wykonania zobowiązania. Nie może tego zrobić, dopóki dłużnik ma możliwość jeszcze dobrowolnie spełnić świadczenie. W przypadku zobowiązań pieniężnych, których termin zapłaty jest oznaczony, roszczenie staje się wymagalne z upływem terminu zapłaty. Od tego dnia należy liczyć termin przedawnienia. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 lipca 2005 r., sygn. akt I CK 65/05. Sąd uznał w nim, że określenie w umowie terminu zapłaty wynagrodzenia należnego powodowi, jako wykonawcy robót budowlanych jest równoznaczne z określeniem wymagalności roszczenia wykonawcy o jego zapłatę. Z upływem tego terminu rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia roszczenia wykonawcy o zapłatę wynagrodzenia.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.)