3-letnie przedawnienie nie dla wszystkich umów

Mamy kilka firm, od których nie spływają nam płatności. Nasi dłużnicy nie płacą nam, a my nie korzystamy z ulgi na złe długi, bo są to niewielkie kwoty i liczymy, że może jednak nam zapłacą. Kiedy przedawnią się te należności?

Nie ma jednego terminu przedawnienia dla wszystkich roszczeń. Należy w pierwszej kolejności ustalić, o jakie roszczenia (z jakich umów) chodzi.

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Wynika to z art. 118 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121). W praktyce jednak osoby prowadzące działalność gospodarczą najczęściej spotykają się nie z trzyletnim, ale z dwuletnim terminem przedawnienia. Dla wielu umów przepisy, które je regulują, wprowadzają bowiem inne terminy przedawnienia niż wynikające z ogólnego art. 118 K.c.

Jednym z częstszych błędów przedsiębiorców dotyczącym przedawnienia jest przyjmowanie, że wszystkie roszczenia związane z prowadzoną działalnością gospodarczą przedawniają się po trzech latach. Dla wielu umów - np. sprzedaży w zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa, o dzieło, zlecenia i o świadczenie usług - obowiązują jednak krótsze terminy przedawnienia. Nieznajomość tych przepisów może doprowadzić do tego, że roszczenie ulegnie przedawnieniu i nie uda się z tego powodu odzyskać pieniędzy.

Krótki termin przedawnienia dotyczy przede wszystkim umowy sprzedaży. Roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy przedawniają się z upływem lat dwóch (art. 554 K.c.). Nie ma przy tym znaczenia, czy jest to sprzedaż realizowana np. przez sklep, czy hurtownię. Analogicznie - roszczenia dostawcy z tytułu dostawy dokonanej w zakresie działalności jego przedsiębiorstwa przedawniają się po dwóch latach. Określa to art. 612 K.c., który do spraw nieuregulowanych przepisami K.c. o dostawie, nakazuje stosować odpowiednio przepisy K.c. o umowie sprzedaży. Roszczenia z umowy o dzieło przedawniają z upływem dwóch lat od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane (art. 646 K.c.). Przy umowie zlecenia obowiązuje zasada, że roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju, przedawniają się z upływem dwóch lat (art. 751 K.c.). Stałe trudnienie się przez określoną osobę czynnościami danego rodzaju, o którym mowa w art. 751 pkt 1 K.c., dotyczy czynności o charakterze powtarzalnym, których wykonywanie stanowi stałe zajęcie tej osoby, chociażby tylko na przestrzeni ściśle określonego czasu, i przynosi stały (niekoniecznie wyłączny) dochód (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2004 r., sygn. akt V CK 237/04). Termin ten ma również zastosowanie do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane odrębnymi przepisami (np. usług prawnych, księgowych, reklamowych).