Przedawnienie roszczeń wobec wspólnika spółki jawnej

Przedsiębiorca jednoosobowy sprzedał spółce jawnej towar z odroczonym terminem płatności. Spółka jednak nie zapłaciła i ostatecznie sprawa trafiła do sądu. Przedsiębiorca wygrał sprawę i później zgłosił się do komornika. Okazało się, że spółka nie ma już majątku. Wezwano do zapłaty wspólników spółki jawnej, a ci bronią się zarzutem przedawnienia roszczenia z uwagi na upływ 2 lat od daty płatności faktury. Czy mają rację?

NIE. Wprawdzie zgodnie z art. 554 Kodeksu cywilnego roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy przedawniają się z upływem lat dwóch, to jednak w omawianym przypadku roszczenie z umowy sprzedaży przysługuje sprzedawcy (przedsiębiorcy) przeciwko spółce jawnej. Takie roszczenie było dochodzone przed sądem i później w postępowaniu egzekucyjnym bez uchybienia terminowi przedawnienia.

Tymczasem wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki jawnej całym majątkiem bez żadnych ograniczeń, solidarnie z innymi wspólnikami i samą spółką. Wierzyciel spółki jawnej (tu: przedsiębiorca) ma jednak obowiązek prowadzenia egzekucji w pierwszej kolejności z majątku spółki i dopiero w razie bezskuteczności takiej egzekucji możliwa jest egzekucja z majątku wspólnika. W tym wyraża się tzw. subsydiarność odpowiedzialności wspólnika. Nie stanowi to jednak przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Jeżeli pozew został złożony wyłącznie przeciwko spółce jawnej, to wierzyciel może później wnosić o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikom spółki jawnej na wyroku zasądzającym należność od spółki.

Nie ma jednak wątpliwości, że odpowiedzialność wspólnika jest odpowiedzialnością za cudzy dług (dług spółki), a nie za własny dług. Wspólnik pozwany z tytułu odpowiedzialności za zobowiązania spółki może przedstawić wierzycielowi zarzuty przysługujące spółce wobec wierzyciela, np. zarzut przedawnienia. Jednak w tym przypadku roszczenie przedsiębiorcy o zapłatę zasądzonej ceny sprzedaży nie uległo jeszcze przedawnieniu - nastąpi to dopiero po upływie 10 lat od prawomocnego umorzenia egzekucji.

Wprawdzie wspólnikowi przysługują również zarzuty osobiste wobec wierzyciela, jednak zarzuty z umowy podstawowej łączącej spółkę jawną z wierzycielem nie są zarzutami osobistymi wspólnika. Są to zarzuty przysługujące spółce, na które może się on powołać, choć w tym wypadku nie może być jeszcze mowy o przedawnieniu roszczenia wobec spółki jawnej. Są to bowiem zarzuty niejako przejęte od spółki w ramach odpowiedzialności za cudzy dług - tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 maja 2008 r., sygn. akt V CSK 573/2007.

Zatem wezwani do zapłaty wspólnicy spółki jawnej (przeciwko którym sąd może nadać na wniosek przedsiębiorcy klauzulę wykonalności) nie mogą skutecznie powołać się na własny zarzut przedawnienia roszczenia z umowy sprzedaży, gdyż nie byli jej stroną. Zarzut ten przysługiwał natomiast spółce, ale w stosunku do niej bieg przedawnienia został przerwany i jeszcze nie dobiegł końca.