Przedawnienie nadpłaconej należności

Spółka posiada kilkanaście nadpłat należności od kontrahentów wynikających z zapłaty za świadczone usługi. Faktury za te usługi zostały skorygowane na korzyść kontrahentów, wskutek czego powstały nadpłaty. Widnieją one u nas już ponad półtora roku. Jaki jest termin przedawnienia roszczenia o ich zwrot?

Nadpłacone przez kontrahentów kwoty należy uznać za spełnione przez nich nienależne świadczenie. Jeśli kontrahenci dokonywali płatności w związku z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą, to przysługujące im roszczenie o zwrot nadpłaconych kwot przedawni się po trzech latach. Jeśli takiego związku nie było - przedawnienie nastąpi po dziesięciu latach.

Z art. 118 K.c. wynika bowiem, że jeśli przepis szczególny nie stanowi inaczej, to roszczenia przedawniają się z upływem dziesięciu lat, a roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej - z upływem trzech lat. Roszczenie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia, z którym występuje przedsiębiorca, podlega trzyletniemu przedawnieniu przewidzianemu w art. 118 K.c., jeżeli powstaje ono w związku z prowadzoną przez przedsiębiorcę żądającego zwrotu działalnością gospodarczą - stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 lipca 2003 r., sygn. akt V CK 24/2002.

Ważne jest ustalenie, od jakiego momentu liczyć termin przedawnienia. Co do zasady, w przypadku roszczeń o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia (nienależnego świadczenia) obowiązuje zasada, że roszczenie staje się wymagalne, gdy uprawniony do żądania zwrotu pieniędzy zażąda ich zwrotu. Dopóki więc kontrahenci nie żądają od Czytelnika zwrotu pieniędzy, ten nie musi ich oddawać i nie musi się liczyć np. z koniecznością zapłacenia kontrahentom odsetek od "przetrzymywanych" kwot. Nie oznacza to, że w przypadku zwrotu nienależnego świadczenia termin przedawnienia należy liczyć dopiero od momentu otrzymania żądania zwrotu pieniędzy. Obowiązuje tu szczególna zasada liczenia początku przedawnienia. Termin ten należy liczyć od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony w pierwszym możliwym terminie zażądał zwrotu nadpłaty. Jeśli bowiem wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego (tu wezwania do zapłaty - zwrotu nadpłaconej kwoty), to bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 K.c.).

3 lata - termin przedawnienia roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia, z którym występuje przedsiębiorca.

Jeżeli więc już w momencie dokonywania zapłaty była ona zawyżona (co zauważono dopiero później i później skorygowano faktury), to termin przedawnienia należy liczyć już od dnia dokonania zapłaty (bo już wtedy kontrahent mógł zażądać zwrotu nadpłaty, gdyby oczywiście zauważył, że płaci za dużo). Jeśli natomiast w momencie dokonywania zapłaty jej wysokość była zgodna z ustaleniami stron, ale ustalenia te później zmieniono (obniżając wysokość wynagrodzenia), to termin przedawnienia należy liczyć od dnia zmiany ustaleń w tym zakresie. Wtedy bowiem najwcześniej kontrahent mógł zażądać zwrotu nadpłaconej kwoty.