Termin przedawnienia roszczeń wobec adwokata

W wyniku postępowania kontrolnego prowadzonego przez urząd kontroli skarbowej dotyczącego podatku VAT, w czerwcu 2013 r. wydano decyzję niekorzystną dla spółki. Spółka zwróciła się do adwokata, który miał sporządzić odwołanie. Jednak na skutek złożenia odwołania po terminie decyzja UKS stała się prawomocna i spółka zobowiązana była zapłacić podatek. Spółka chce dochodzić odszkodowania z polisy OC adwokata, który nie uznał szkody. Jaki jest termin na dochodzenie tego typu roszczeń?

Dochodzenie odszkodowania w stosunku do adwokata będącego pełnomocnikiem spółki odbywa się na zasadach odpowiedzialności kontraktowej określonej w art. 471 i następnych Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Kodeks posługuje się co prawda sformułowaniem dłużnik, wynika to jednak z faktu, iż przepis dotyczy umów wzajemnych, w których obie strony są względem siebie dłużnikami i wierzycielami.

Należy wskazać, iż aby skutecznie dochodzić odszkodowania z polisy pełnomocnika, nie wystarczy wykazać, iż nie dochował on należytej staranności poprzez niezłożenie odwołania w terminie, ale także, że istniało duże prawdopodobieństwo, iż doprowadzi ono do uchylenia decyzji. Stanowisko takie zajął m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 kwietnia 2013 r., sygn. akt V CSK 210/12, wskazując, że jeśli strona procesu chce obciążyć pełnomocnika za porażkę, musi udowodnić, iż miała duże szanse na wygranie sprawy. Przed wystąpieniem z pozwem spółka powinna zatem dokładnie zbadać, jakie były szanse powodzenia odwołania.

Termin przedawnienia roszczeń z art. 471 wynika z przepisów ogólnych Kodeksu cywilnego. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Z uwagi na fakt, iż roszczenie spółki dotyczy podatku VAT należnego z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej przez spółkę, zastosowanie znajdzie 3-letni termin przedawnienia. Początek biegu tego terminu był natomiast przedmiotem oceny Sądu Najwyższego w uchwale z dnia 22 listopada 2013 r., sygn. akt III CZP 72/13. SN uznał, że termin przedawnienia roszczenia o zapłatę odszkodowania z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 K.c.) rozpoczyna bieg od dnia wystąpienia szkody pozostającej w związku przyczynowym z tym zdarzeniem.

Rozstrzygnięcie to jest korzystne dla wszystkich poszkodowanych, SN przyjął bowiem, iż termin na dochodzenie roszczeń z art. 471 K.c. powinien być liczony dopiero od dnia wystąpienia szkody. W sytuacji określonej w pytaniu szkoda powstała w momencie uprawomocnienia decyzji o obowiązku zapłaty podatku, a zatem od tego momentu należy liczyć termin przedawnienia roszczenia odszkodowawczego.