Gazeta Podatkowa nr 79 (2058) z dnia 2.10.2023

Nabycie własności w drodze zasiedzenia we wspólności majątkowej

Od kilkudziesięciu lat korzystam z nieruchomości znajdującej się obok mojej działki. Płaciłem z tego tytułu podatek od nieruchomości, wybudowałem na tym terenie budynek gospodarczy. Termin potrzebny do zasiedzenia już upłynął. Pozostaję w związku małżeńskim, w którym obowiązuje wspólność majątkowa. Czy - w sytuacji, gdy tylko ja posiadałem wspomnianą nieruchomość - własność nieruchomości stanowi składnik majątku wspólnego czy mojego majątku osobistego?

Zasiedzenie nieruchomości (nabycie własności) możliwe jest wtedy, gdy posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem posiada nieruchomość nieprzerwanie od 20 lat jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Nabywa własność także wtedy, gdy uzyskał posiadanie w złej wierze, w sytuacji gdy upłynęło 30 lat posiadania samoistnego. Reguluje to art. 172 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).

Wątpliwości dotyczą nie tego, czy doszło do zasiedzenia, ale tego, kto stał się właścicielem nieruchomości. W małżeństwie Czytelnika obowiązuje ustrój wspólności majątkowej. Posiadaczem samoistnym nieruchomości był Czytelnik, jego małżonka takim posiadaczem nie była. Przez sam fakt powstania lub istnienia małżeńskiej wspólności ustawowej współmałżonek nie staje się posiadaczem samoistnym z tej racji, że taki przymiot stwierdza się u drugiego małżonka. W orzecznictwie ugruntował się podgląd, zgodnie z którym nieruchomość nabyta w trakcie trwania wspólności majątkowej staje się składnikiem majątku wspólnego małżonków również w sytuacji, w której jej posiadaczem samoistnym był tylko jeden z małżonków i to zarówno wtedy, gdy okres jego posiadania prowadzącego do zasiedzenia mieścił się w czasie trwania wspólności majątkowej, jak i wtedy gdy bieg terminu wymaganego do zasiedzenia rozpoczął się przed powstaniem wspólności, ale zakończył w czasie jej trwania.

Powyższe wynika z rządzącej wspólnością majątkową zasady, która nakazuje traktować przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania wspólności majątkowej przez oboje małżonków lub jednego z nich jako majątek wspólny. Z punktu widzenia tej zasady nie ma znaczenia, czy tylko jeden z małżonków nabył prawo własności przez zasiedzenie, czy też prawo to nabyli oboje małżonkowie łącznie, jako posiadacze samoistni. Co prawda w pierwszym z przypadków w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia własności przez zasiedzenie wymienia się tylko małżonka (który tym posiadaczem samoistnym był), jednakże nie dotyczy to objęcia nabytego w ten sposób przedmiotu majątkowego wspólnością ustawową.