Posiadanie rzeczy przez współwłaścicieli

Jestem wraz z rodzeństwem współwłaścicielem domu oraz wielu ruchomości, które nabyliśmy w drodze spadku po mamie. Od lat nie mam z rodzeństwem dobrych relacji. Teraz wykluczają mnie z możliwości korzystania z odziedziczonych rzeczy i decydowania o ich przeznaczeniu. Czy mają do tego prawo? Co mogę zrobić w takim przypadku?

Postępowanie rodzeństwa - pozostałych spadkobierców - nie jest właściwe. W wyniku nabycia spadku wszyscy spadkobiercy stali się współwłaścicielami masy spadkowej. Jeśli nie przeprowadzono działu spadku, każdy spadkobierca - mimo upływu czasu - nadal pozostaje współwłaścicielem całego spadku i posiada udział we współwłasności równy swojemu udziałowi w spadku. Ze współwłasnością wiążą się różne sposoby posiadania i korzystania z rzeczy wspólnej przez współwłaścicieli. Współposiadanie może polegać na bezpośrednim i wspólnym posiadaniu całej rzeczy bądź na bezpośrednim i wyłącznym posiadaniu przez współwłaścicieli wydzielonych im części rzeczy wspólnej.

Czytelnik może wystąpić z roszczeniem o dopuszczenie do współposiadania przeciwko pozostałym współwłaścicielom, którzy sami władają całą rzeczą wspólną i nie dopuszczają go do udziału w tym posiadaniu. Każdy bowiem ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem przez pozostałych współwłaścicieli. Wynika to z art. 206 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.).

Jeżeli kwestii posiadania wspólnej rzeczy nie reguluje umowa ani orzeczenie sądu, każdy współwłaściciel ma prawo do bezpośredniego posiadania całej rzeczy wspólnie wraz z pozostałymi współwłaścicielami. W konsekwencji współwłaściciel, który pozbawia innego współwłaściciela takiego posiadania, narusza jego uprawnienie wynikające ze współwłasności i działa tym samym bezprawnie. W sytuacji gdy ze względu na charakter rzeczy wspólnej możliwe jest korzystanie z niej przez każdego współwłaściciela niezależnie od korzystania przez pozostałych współwłaścicieli (np. gdy dotyczy to domu, w którym znajduje się kilka mieszkań), można dochodzić od współwłaściciela korzystającego z rzeczy w sposób wykluczający jego współposiadanie, roszczenia o dopuszczenie do współposiadania (art. 222 § 1 K.c.). W wielu sytuacjach będzie to jednak niemożliwe. Wówczas, skoro dopuszczenie do współposiadania jest bezcelowe, Czytelnik może wystąpić do sądu o podział rzeczy wspólnej do korzystania, jednakże żądanie takie będzie uzasadnione, gdy ze względu na charakter rzeczy wspólnej wykonywanie posiadania zakłada zgodne współdziałanie współwłaścicieli. To z kolei również często okazuje się trudne czy wręcz niemożliwe.

W ostateczności współwłaściciel pozbawiony przez innego współwłaściciela posiadania rzeczy wspólnej, powinien rozważyć także możliwość złożenia do sądu wniosku o zniesienie współwłasności. Wówczas, w wyniku przeprowadzonego postępowania, jeśli rzeczy nie da się fizycznie podzielić, sąd może przyznać ją jednemu ze współwłaścicieli, z obowiązkiem spłaty udziałów pozostałych współwłaścicieli.