Roszczenia nieposiadającego współwłaściciela

W ubiegłym roku rozwiodłam się z mężem, który od tamtej pory zajmuje nasz wspólny lokal użytkowy. Nie mam do niego kluczy ani dostępu, mimo że jestem wpisana do księgi wieczystej na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej. Nie przechodziliśmy podziału majątku wspólnego i nie chciałabym teraz składać takiego wniosku. Chcę jednak, aby mąż płacił mi połowę czynszu za ten lokal, gdyż sam z niego korzysta. Mąż nie godzi się na podpisanie ze mną umowy najmu na połowę lokalu. Czy można w ogóle bez podziału majątku wspólnego wyegzekwować od byłego małżonka jakiekolwiek sumy z tego tytułu, że jestem współwłaścicielem lokalu, z którego nie korzystam?

W przedstawionym stanie faktycznym na skutek rozwiązania małżeństwa poprzez rozwód ustała wspólność majątkowa małżeńska. Tym samym dotychczasowa wspólność majątkowa małżeńska zmieniła się we współwłasność w częściach ułamkowych. Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli (art. 206 K.c.). Zatem Czytelnicze jako współwłaścicielce przysługuje uprawnienie do współposiadania lokalu.

W orzecznictwie dominuje pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2008 r., sygn. akt III CZP 3/08. Zgodnie z nim, jeżeli sposób korzystania z rzeczy wspólnej nie określa umowa współwłaścicieli ani orzeczenie sądu, to w takim przypadku każdy współwłaściciel jest uprawniony do bezpośredniego posiadania całej rzeczy (a nie tylko jej fizycznej części) wspólnie wraz z pozostałymi współwłaścicielami. Granicą jego uprawnienia jest takie samo uprawnienie każdego z pozostałych współwłaścicieli. W konsekwencji współwłaściciel, który pozbawia innego współwłaściciela posiadania, narusza jego uprawnienie wynikające ze współwłasności, a sam w zakresie, w jakim posiada rzecz i korzysta z niej w sposób wykluczający posiadanie i korzystanie innych współwłaścicieli, działa bezprawnie (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2006 r., sygn. akt III CZP 9/06).

Z kolei w uchwale Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 19 marca 2013 r., sygn. akt III CZP 88/12, wyrażono tezę, iż w razie naruszenia uprawnienia współwłaściciela do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej (art. 206 K.c.) przysługuje mu wobec współwłaściciela, który dopuścił się takiego bezprawnego działania, także roszczenie uzupełniające określone w art. 224 § 2 lub w art. 225 K.c.

Bez podziału majątku wspólnego Czytelniczka może więc żądać wynagrodzenia za korzystanie przez byłego męża z całego lokalu.