Umowa agencyjna z zakazem konkurencji

Podczas targów branżowych nawiązaliśmy kontakt z producentem, który nie oferował do tej pory produktów na polskim rynku. Obecnie negocjujemy zawarcie umowy, w ramach której mamy oferować jego produkty w Polsce. Czy w takiej umowie można ustanowić, że będziemy jedynym przedstawicielem sprzedawcy w Polsce w zamian za zakaz konkurencji, który uniemożliwi nam sprzedaż produktów przez okres np. 1 roku po zakończeniu umowy?

Negocjując kontrakt Czytelnik ma możliwość dostosowania go do swoich potrzeb, a ograniczenia w jego treści wyznacza zasada swobody umów wyrażona w art. 353¹ Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem treść lub cel umowy nie może sprzeciwiać się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Umowa, w ramach której Czytelnik ma sprzedawać produkty określonego przedsiębiorcy, przybierze postać umowy agencyjnej. Typową cechą umowy agencyjnej jest wynagrodzenie prowizyjne, jednak strony mogą w umowie inaczej ustalić zasady wynagradzania. Umowa agencyjna cechuję się zaufaniem stron, które na mocy art. 760 Kodeksu cywilnego zobowiązane są do wzajemnej lojalności. Niezależnie jednak od typowych postanowień zawieranych w umowie agencyjnej dotyczącej zasad oferowania produktów i wynagrodzenia, strony mogą ustalić, że Czytelnik jako sprzedawca (agent) ma zapewnioną wyłączność w zakresie oferowania produktów klienta na danym obszarze geograficznym. Możliwe jest zatem ustalenie także wyłączności do oferowania produktów klienta na obszarze całego kraju. W takim przypadku warto jednak ustalić w kontrakcie konsekwencje ewentualnego złamania zakazu wyłączności przez klienta. Dobrym sposobem zabezpieczenia tego rodzaju zobowiązań jest ustalenie kary umownej. Brak tego rodzaju zastrzeżeń powoduje, że w przypadku złamania zasady wyłączności dochodzenie ewentualnego odszkodowania odbywa się na zasadach ogólnych, przy czym zwłaszcza wykazanie wysokości szkody może być w takim przypadku znacznie utrudnione.

Ustalając zakaz konkurencji w umowie agencyjnej agent powinien zadbać o ustalenie wynagrodzenia przez czas trwania zakazu.

Niezależnie od postanowień regulujących wyłączność oferowania produktów na danym obszarze geograficznym, dozwolone jest zamieszczenie w umowie także postanowień dotyczących zakazu konkurencji ze strony agenta (Czytelnika). Przy czym tego rodzaju postanowienie musi zostać zawarte w formie pisemnej pod rygorem nieważności, a zakaz taki może obowiązywać również po zakończeniu trwania umowy, niezależnie od przyczyn jej ustania. W przypadku umowy zawartej z kontrahentem zagranicznym do rozstrzygnięcia pozostaje problem prawa właściwego dla zobowiązań wynikających z umowy, jednak w przypadku gdy właściwe będzie prawo polskie, kwestie zakazu konkurencji reguluje art. 764⁶ K.c. Zawarte w K.c. przepisy przewidują możliwość ustanowienia zakazu konkurencji na okres nie dłuższy niż 2 lata od rozwiązania umowy. Przy czym jest on ważny, jeżeli dotyczy grupy klientów lub obszaru geograficznego, objętych działalnością agenta, oraz rodzaju towarów lub usług stanowiących przedmiot umowy. W przypadku zakazu konkurencji trwającego po zakończeniu umowy klient zobowiązany jest także do uiszczania na rzecz agenta sumy pieniężnej z tytułu powstrzymania się przez niego od działalności konkurencyjnej, chyba że co innego wynika z umowy albo że umowa agencyjna została rozwiązana na skutek okoliczności, za które agent ponosi odpowiedzialność. Jeżeli strony nie ustalą w umowie sumy należnej z tytułu przestrzegania zakazu konkurencji, należna będzie suma w wysokości odpowiedniej do korzyści osiągniętych przez dającego zlecenie na skutek ograniczenia działalności konkurencyjnej oraz utraconych z tego powodu możliwości zarobkowych agenta.