Umowa zlecenia czy o pracę?

Chcielibyśmy zlecić osobie fizycznej świadczenie usług barmańsko-kelnerskich na podstawie umowy zlecenia. Czy takie usługi mogą być realizowane na podstawie umowy zlecenia, w sytuacji gdy czynności są wykonywane w różnych godzinach i wymiarach (niesystematycznie), ale w tym samym miejscu? Jeżeli tak, to co powinniśmy zawrzeć w umowie, aby była uznana za zlecenie?

Czynności barmańsko-kelnerskie, o których mowa w pytaniu, mogą być, co do zasady, świadczone na podstawie umowy zlecenia. Zawarcie prawidłowej umowy zależy jednak od zasad i warunków wykonywania tych usług.

Umowa zlecenia mająca wszystkie cechy umowy o pracę w przypadku wystąpienia kontroli lub złożenia przez pracownika pozwu do sądu o ustalenie istnienia stosunku pracy zostanie zakwalifikowana jako umowa o pracę, co wywoła m.in. konsekwencje w sferze składek ZUS. Ze stosunkiem pracy mamy do czynienia, gdy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Z treści pytania wynika, iż czynności zleceniobiorcy będą świadczone w tym samym miejscu. Jednak w zależności od sposobu organizacji usług barmańsko-kelnerskich mogą być one świadczone pod kierownictwem lub swobodnie. Decydująca będzie zatem ocena charakteru i czasu pracy zleceniobiorcy. Jeżeli zamiarem Czytelnika jest powierzenie mu stałych obowiązków według ustalonego grafiku, to pomimo braku stałych godzin pracy stosunek umowny może mieć charakter stosunku pracy niezależnie od tytułu i określeń stosowanych w umowie. Pracownik będzie bowiem faktycznie pracował w ramach tzw. elastycznego czasu pracy.

Umowa może mieć natomiast charakter umowy zlecenia w sytuacji, gdy nie występują wszystkie cechy stosunku pracy, np. stosunek kierownictwa. Cechy te są trudne do jednoznacznej oceny, jednak jeżeli zleceniobiorca ma jedynie ogólnie określone obowiązki, wykonuje je bez nadzoru i kierownictwa lub czas wykonywania zlecenia nie jest ściśle określony w umowie lub w formie grafiku, umowa może zostać zakwalifikowana jako zlecenie. Sytuacja taka może mieć miejsce np. gdy strony telefonicznie na bieżąco ustalają kiedy zleceniobiorca ma stawić się w celu świadczenia usług i nie są one wykonywane systematycznie. Kwestia podporządkowania zleceniobiorcy była przedmiotem orzecznictwa Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 22 kwietnia 2015 r., sygn. akt II PK 153/14, uznał, że ogólna kontrola osoby zatrudnionej na podstawie umowy zlecenia, dokonywana przez zleceniodawcę z punktu widzenia rezultatów działalności, nie świadczy o podporządkowaniu pracowniczym. Za możliwością zawarcia umowy zlecenia przemawia także fakt, iż umowa o usługi barmańsko-kelnerskie jest umową starannego działania, dotyczy bowiem wykonywania określonych czynności, a nie uzyskania konkretnego rezultatu. Dodatkowo usługi barmańskie charakteryzują się znaczną swobodą. Dla oceny charakteru umowy decydujące nie są jej nazwa czy stosowane w niej określenia stron (zleceniobiorca/pracownik), lecz treść umowy i sposób jej faktycznego wykonywania.

"Podporządkowanie pracownika kierownictwu pracodawcy, w procesie świadczenia pracy, stanowi swoistą linię demarkacyjną, pozwalającą na wyróżnienie elementu konstrukcyjnego stosunku pracy. Na podporządkowanie pracownika składa się kierownictwo podmiotu zatrudniającego oraz wyznaczanie przez niego czasu i miejsca wykonywania pracy".

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2015 r., sygn. akt II PK 153/14